به گزارش ایسنا، در کنار تمام آثار تاریخی کشورمان، بناهایی وجود دارند که در گذشته‌های دور مختص مراسم مذهبی و ایام عزاداری محرم ساخته شده‌اند. شاید بتوان گفت با همه‌گیری مکتب شیعه در دوره صفوی، عزاداری محرم جلوه‌ای متفاوت پیدا کرد و هر قوم و فرهنگ در هر قسمت از ایران، به عزاداری خاص خود برای امام حسین (ع) پرداخت، که برخی از آن آیین‌ها تاکنون باقی مانده و حتی تعدادی از بناهای باقی‌مانده مورد استفاده، هنوز هم با همان کاربری در ایام عزا استفاده می‌شوند.
حسین خواجه‌بیدختی - مدیر اداره کل میراث فرهنگی استان سمنان - در گفت‌وگو با ایسنا، بافت تاریخی این شهر را دارای آثار متعددی از عزاداری در محرم دانست و گفت: در هسته مرکزی این شهر که قابلیت ثبت در فهرست آثار جهانی را نیز دارد، آثار متعددی مربوط به عزاداری محرم دیده می‌شود که از دوران گذشته به جا مانده است. در این میان و در کنار بازار قدیمی شهر سمنان، دو تکیه بزرگ «ناسار» (به معنی ۹ سر) و تکیه «پِهنه» در نزدیکی مسجدجامع سمنان و مسجد سلطانی (امام) هستند.
او ادامه داد: این تکیه‌ها که هنوز در ایام عزاداری محرم سیاه‌پوش می‌شوند، در دیگر روزهای سال محل کسب و کار یا صرفا محل تردد هستند.
بیدختی با اشاره به ترکیب و فرم این تکیه‌های تاریخی اظهار کرد: این تکیه‌ها که عمدتا مربوط به دوران قاجارند، از لحاظ ساختاری شبیه تکیه ورودی امام‌زاده صالح (ع) تهران و بزرگتر از آن هستند. همچنین در شهرهای دیگر استان آثار تاریخی دیگری وجود دارد که به هدف بهره‌برداری در این ایام و مراسم مذهبی و عزا ساخته شده‌اند؛ به طور مثال در شاهرود تکیه قاجاری دیگری به نام تکیه «سعادت برنجی» وجود دارد که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در زمان عزاداری به عنوان تکیه عزا و در دیگر ایام سال به عنوان «موزه آب شاهرود» از آن استفاده می‌شود.
حمیدرضا دوست‌محمدی - سرپرست اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان - نیز در این باره به ایسنا گفت: تکیه‌ها همیشه در موضوع شهرسازی، مراکز مذهبی بودند. آن‌ها در ایام عزادای محرم میزبان مراسم آیینی می‌شدند. همچنین راسته بازار شهر سمنان، در بحث ایجاد شهرهای اسلامی، به این مراکز عزا و تکایا متصل بوده است.
او ادامه داد: در این راستا، تکیه «پِهنه» در جنوبی‌ترین بخش بازار و تکیه «ناسار» در میانه آن ساخته شده است. این تکایا که از تکیه‌های مهم شهر محسوب می‌شدند، به‌عنوان مرکزهای چندراهی به معابر مختلف شهر مانند بازار به عنوان قطب اقتصادی و اجتماعی ساخته شدند که در زمان‌های گذشته نقش «مراکز محله و مذهبی» را در ایام عزاداری ایفا می‌کردند.
دوست‌محمدی افزود: بسیاری از مغازه‌ها در کنار این تکایا، در ایام عزاداری فضای خود را وقف مراسم می‌کردند و علاوه بر آن، بخشی از درآمد خود را در سال، با هدف زنده نگه داشتن مراسم دینی، به آن‌ها اختصاص می‌دادند، که شاید یکی از دلایل زنده ماندن و پایدار بودن این سنت تا امروز همین است. علاوه بر این، تعدادی از آب‌انبارها و مراکز خدماتی هستند که بخشی از درآمد سالانه خود را به این تکایا و مراسم مذهبی اختصاص می‌دهند.
او همچنین با بیان این‌که «مساجد سمنان هم به این تکایا راه داشتند» اظهار کرد: به عنوان مثال مسجد امام یا مسجدجامع، به یکدیگر راه‌های ارتباطی داشته‌اند که گویی مسائل اجتماعی را به مسائل مذهبی گره زده‌اند. این کار باعث شده که همه آیین‌های مذهبی آن زمان برای ما رنگ و بویی اجتماعی به خود بگیرند و تا امروز زنده بمانند.
به گفته این مسئول، معماری و شهرسازی اسلامی در سمنان، نشانه‌هایی از تاثیر این مذهب در ساخت مراکز مذهبی و تکایا در اجتماع است.
دوست‌محمدی در پایان، دیگر تکایای تاریخی این شهر را تکایایی مانند «کلبی‌ها»، «ملاقزوینی»، «ابریشم‌گران» و «کهن‌دل» معرفی کرد و افزود: ساخت این تکیه‌ها از دوره صفوی شروع شده و در دوره قاجار شدت گرفته است. دو تکیه بزرگ «ناسار» و «پِهنه» نیز مربوط به این دوره هستند که پوشش ایرانیتی و سقف آن‌ها در دوره پهلوی ایجاد شده است.
نظر شما